Cyprian Ksawery Gerard Walenty Norwid herbu Topór to polski poeta, prozaik, dramatopisarz, eseista, rysownik, akwarelista, rzeźbiarz, medalier. We wszystkich uprawianych dziedzinach sztuki był samoukiem (niesystematycznie kształcił się tylko w malarstwie i rzeźbie), a jednocześnie prawdziwym sztukmistrzem.
Urodził się 24 września 1821 r. w wiosce Laskowo-Głuchy pod Radzyminem. Jako czterolatek został osierocony przez matkę i trafił pod opiekę babki Hilarii Sobieskiej. W wieku 14 lat został całkowitym sierotą. Kuratelę nad nieletnimi Norwidami sprawowała wówczas Rada Opiekuńcza, której przewodniczył drugi mąż babki poety Anny Zdzieborskiej – Ksawery Dybowski, właściciel Dębinek. To właśnie tutaj, w Dębinkach, Cyprian, jeżeli nie przebywał w szkole w Warszawie, spędzał swoje młodzieńcze lata.
To tutaj w wieku 18 lat przeżył swoje pierwsze uniesienia miłosne do córki opiekuna Brygidy Dybowskiej. To tutaj powstawały jego pierwsze wiersze i rysunki. Cyprian systematyczną edukację szkolną zakończył w piątej klasie warszawskiego gimnazjum, a porzucił ją dla edukacji plastycznej. Jego pierwszym nauczycielem rysunku był Aleksander Kokular, drugim Klemens Minasowicz.
Mając dwadzieścia jeden lat, Cyprian Norwid, mający już za sobą bardzo udany debiut poetycki, co więcej: uznawany za jednego z najwybitniejszych poetów swojego pokolenia, opuszcza kraj i udaje się w podróż po Europie, z której już nigdy nie powróci do ojczyzny. W ten sposób rozpoczyna się jego ponadczterdziestoletnia wędrówka (czasem wręcz tułaczka) przez kolejne kraje i miasta:
1842 – Drezno, Norymberga, Monachium – pierwsze kontakty z zachodnioeuropejską sztuką, ale też z polską emigracją;
1843 – Wenecja, Florencja – zachwyt nad Italią, studia rzeźbiarskie w pracowni Luigiego Pampaloniego, ale też początek wieloletniego miłosnego uczucia do Marii Kalergis i przyjaźni z Marią Trębicką
1845 – Rzym – intensywne kontakty z Polonią, początek miłosnego uczucia do Marii Kalergis, bierzmowanie, podczas którego przybrał imię „Kamil”;
1846 – Berlin – spotkanie z Feliksem Fontonem, sekretarzem ambasady rosyjskiej w Prusach i propozycja współpracy, a po jej odrzuceniu aresztowanie i pobyt w więzieniu, od którego zaczęły się problemy zdrowotne poety, zwłaszcza ze słuchem;
1847 – Bruksela – spotkanie z gen. Janem Skrzyneckim i pierwsze przemówienie do Polonii: „Głos niedawno do wychodźstwa przybyłego artysty”
1848-1849 – Rzym – poznanie Józefa Bohdana Zaleskiego, Zygmunta Krasińskiego, Adama Mickiewicza, bliskie kontakty z księżmi zmartwychwstańcami, obrona papieża przed rewolucjonistami,
1849-1852 – Paryż – poznanie Juliusza Słowackiego, Fryderyka Chopina, ożywione kontakty z Polonią, ale też narastające problemy zdrowotne, finansowe, pierwsze poważne głosy krytyczne, nieudana próba wstąpienia do Zgromadzenia Zmartwychwstańców;
1852-1854 – Nowy Jork – nieudana próba ucieczki od Europy i znalezienia sobie miejsca w Nowym Świecie;
1854 – Londyn – samotność, problemy finansowe przez kilka miesięcy uniemożliwiające powrót do Paryża, praca w pracowni dentystycznej;
1854-1877– Paryż – bogata twórczość literacka i plastyczna, uczestnictwo w życiu kulturalnym i społecznym, niezwykła aktywność patriotyczna i obywatelska w okresie powstania styczniowego, dramatyczne doświadczenia wojny francusko-pruskiej; pogłębiające się problemy zdrowotne i finansowe;
1877-1883 – podparyskie Ivry – ostatnie lata życia spędzone we wspólnocie weteranów w Zakładzie św. Kazimierza. To w tym Zakładzie Cyprian Norwid umiera 23 maja 1883 roku i zostaje pochowany na miejscowym cmentarzu w Ivry. Ale podróż czy też tułaczka poety się nie kończy. Po pięciu latach jego ciało zostaje przeniesione do polskiego grobu zbiorowego na cmentarzu Les Champeaux w podparyskim Montmorency, by po kolejnych po piętnastu latach (z chwilą wygaśnięcia koncesji) zostać złożone na tym samym cmentarzu do zbiorowego grobu domowników Hotelu Lambert. Niestety, do dzisiaj nie wiadomo, do którego z takich grobów (istniejący na jednym z nich pomnik Cypriana Norwida ma charakter symboliczny). Dopełnieniem ziemskiej wędrówki poety stało się przeniesienie ziemi z tego grobu i umieszczenie jej w 2001 roku w Krypcie Wieszczów na Wawelu obok grobów Adama Mickiewicza i Juliusza Słowackiego.
Kolejne etapy życiowej drogi Norwida to coraz większa bieda, coraz większe niezrozumienie, coraz bardziej gorzkie rozrachunki ze światem. A jednocześnie niezwykła aktywność społeczna, godna podziwu postawa wierności wyznawanym wartościom i ideałom, a przede wszystkim wspaniała, unikatowa twórczość oraz nieustanna wiara to, że wprawdzie Syn – minie pismo, lecz ty spomnisz, wnuku…
W niespełna dwadzieścia lat po śmierci Cypriana Norwida, wówczas niemal zupełnie zapomnianego artysty, jego dzieła odkrywają dwaj twórcy: Wiktor Gomulicki i Zenon Przesmycki (pseudonim Miriam). Zwłaszcza dzięki wieloletniej pracy Przesmyckiego Norwid został przywrócony polskiej i światowej kulturze.
Wiele utworów Cypriana Norwida przesyconych alegoriami, symbolami, aluzjami, przemilczeniami, wieloznacznościami, różnorakimi grami językowymi (stworzył dziesiątki neologizmów i neosemantyzmów) to teksty prawdziwie filozoficzne i teologiczne. Ich głębia intelektualna, a zarazem ich niezwykły artyzm, niepowtarzalny język i styl sprawiły, że Norwid stał się najczęściej cytowanym polskim twórcą, swego rodzaju patronem współczesnej poezji.
Cyprian Norwid jest autorem (znanych dzisiaj):
– ponad 350 wierszy,
– 12 poematów,
– 8 dramatów,
– 5 nowel,
– licznych odezw, memoriałów, not,
– kilkunastu obrazów olejnych,
– dziesiątek akwarel, rysunków, grafik,
– ponad 1000 listów